ABD’in yeni tarife hamlesi, küresel finans piyasalarında büyük dalgalanmalara yol açtı. Birçok ülkenin borsası açılışta büyük düşüşler yaşadı, ham petrol vadeli işlemleri, değerli metaller, kripto paralar ve diğer varlık sınıfları ağır darbeler aldı.

Amerikan borsasında vadeli işlemleri geriledi, Nasdaq vadeli işlemleri yüzde 5'ten fazla düşerken, S&P 500 endeksi vadeli işlemleri yüzde 4'ün üzerinde geriledi. Avrupa'da STOXX50 endeksi vadeli işlemleri yüzde 4'ten fazla düşerken, DAX endeksi vadeli işlemleri ise yüzde 5'e yakın bir düşüş yaşadı.

Asya piyasaları da aynı şekilde olumsuz etkilendi. Nikkei 225 endeksi vadeli işlemleri limitli düşüşe geçti. Güney Kore'nin KOSPI 200 endeksi vadeli işlemleri devre kesici mekanizmasını tetikledi. Avustralya ASX 200 endeksi yüzde 6'dan fazla düştü. Singapur Strait Times endeksi de yüzde 7,29 geriledi.

Emtia piyasasında durum şu şekildeydi: WTI ham petrolü varil başına 60 doların altına düşerek, 2021 Nisan'ından bu yana en düşük seviyeyi gördü. Spot altın yüzde 1 düşerek 3008,30 dolar/ons seviyesine indi. Bitcoin ve Ethereum sırasıyla yüzde 5 ve yüzde 10 değer kaybetti.

Suudi Arabistan'ın da dahil olduğu Ortadoğu ülkelerinin ana borsa endeksleri dün 2020'den bu yana en büyük düşüşü yaşadı. Suudi Arabistan'ın ana piyasa hisseleri yüzde 6,1 oranında düştü, Katar ve Kuveyt borsa endeksleri ise yüzde 5,5'ten fazla azaldı. Edinilen haberlere göre, dünyanın en büyük petrol ihracatçısı Saudi Aramco, en büyük kaybedenlerden biri oldu. Şirketin piyasa değeri 90 milyar doların üzerinde azaldı.

Bu piyasa dalgalanması, Washington yönetiminin 2 Nisan'da açıkladığı " “karşılıklı tarife" politikasıyla başladı. Buna göre ABD, tüm ticaret ortaklarına en az yüzde 10 oranında ek gümrük vergisi uyguluyor ve bu oran bazı ülkeler için yüzde 49'a kadar çıkabiliyor. Ülkelerin aldığı karşı önlemler, küresel ticaret ortamını gerdi ve finansal piyasalardaki belirsizliği daha da artırdı.

“Ticaret savaşı”na karşı tepkiler

Birçok ülke, karşı önlemler alacağını duyurdu. Kanada, ABD'den yapılan araba ithalatlarına yüzde 25 ek vergi uygulayacağını açıkladı.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Trump'ın gümrük tarifesi politikasını eleştirerek Fransız şirketlere ABD'ye yatırım yapmayı durdurma çağrısında bulundu. Fransa hükümeti sözcüsü, ay sonuna kadar ikinci bir karşı önlem paketi açıklanabileceğini belirtti.

Avrupa Birliği (AB) de karşı önlemler planlıyor. İngiltere misilleme tarifeleri için danışmanlık süreci başlattı.

Washington’a "Hand’s Off" çağrısı

Dünya genelinde birçok yerde protestolar patlak verdi; ABD'de binlerce kişi, "Hand’s Off" (Elini çek) sloganı altında Trump yürüttüğü politikalara tepki için protesto gösterisi düzenledi.

Bu arada, Londra, Paris, Berlin, Frankfurt, Lizbon gibi birçok Avrupa şehrinde insanlar sokağa çıkarak protesto gösterileri düzenledi. Bu da "Transatlantik Hareketi" adı altında bir protesto dalgasına dönüştü.

“Karşılıklı tarife” küresel ekonomiye darbe vurdu

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ve Uluslararası Para Fonu (IMF), yeni tarife politikasının küresel ekonomik durgunluk riskini artıracağı uyarısında bulundu. JPMorgan Chase, küresel durgunluk olasılığının yüzde 30'dan yüzde 40'a yükseldiği öngörüsünde bulundu.

ABD’nin tarifeleri tek taraflı olarak artırması, sadece küresel tedarik zinciri ile endüstriyel zincirin istikrarını bozmakla kalmadı, aynı zamanda uluslararası ticaretin normal işleyişini engelledi, küresel enflasyon beklentilerini yükseltti ve tüketicilerin alım gücünü zayıflattı.

Aynı zamanda, ticaret savaşlarının tırmanması, piyasalardaki belirsizliği büyük ölçüde artırarak, yatırımcı güvenini sarstı. Uluslararası sermaye peş peşe güvenli liman arayışına girdi, bu da finansal piyasalardaki dalgalanmayı daha da şiddetlendirdi.

Varlık fiyatlarının önemli ölçüde düşmesi, Amerikan borsalarının sürekli olarak düşüş göstermesi, ticaret sürtüşmelerinin yoğunlaşması ve halkın protestolarının sürmesi, ABD’nin ek gümrük tarifelerinin, küresel finansal piyasalarda sistemik riskler yarattığını gösteriyor.

Son iki işlem gününde, Amerikan borsası değer kaybetti ve toplamda 5,4 trilyon dolar buhar oldu. S&P 500 endeksi yüzde 10,53 düşerken, Nasdaq teknik ayı piyasasına girdi.

Ticari korumacılık ve tarife savaşı, hiçbir zaman ekonomik sorunu etkin şekilde çözemedi. Piyasalar, bu tarifelerin 1930'larda ABD tarafından başlatılan Smoot-Hawley Tarife Yasası'nın küresel ticaret savaşına yol açma senaryosunu tekrar edebileceğinden endişe ediyor.